Хэний аймгийн 2022оны 10 дугаар сарын гадаргын усны чанарын тойм

1.Гадаргын голын усны чанар

Чингис хотынХэрлэн  голын дагуух усны чанарын хяналт шинжилгээний цэгүүдэд хөтөлбөрийн дагуу Өндөрхаан-дээд, Өндөрхаан-доод цэгүүдээс 2022 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдөр сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо.

Хэрлэн голын усны цахилгаан дамжуулах чанарын сарын өөрчлөлтийг 2021оны 4-10, 2022 оны 4-10 дугаар сарын байдлаар Зураг 1,2-т харууллаа.

Зураг 1. Хэрлэн голын дагуух цэгийн усны цахилгаан дамжуулах чанар

2022 оны 10 дугаар сард Чингис хотоос дээших цэгт усны цахилгаан дамжуулах чанар /ЦДЧ/143.8 мкСи/см, Чингис хотоос дооших  цэгт 136,2 мкСи/см байна.

        Хүснэгт1. Усны гол ионуудын агууламж 10-р сард.

Онон, Хэрлэн, Балж, Барх, Эг голуудын ерөнхий хатуулгыг А.Е.Посоховын ангиллаар авч үзэхэд 0.8-1,31мг-экв/л байгаа нь “Маш зөөлөн ус”; Хурх, Улз цэгүүдэд  2.89—21,6 мг-экв/л байгаа нь “Дунд зэргийн хатуу ус” ангилалд орж байна.

  Хүснэгт 2. Усны биогенийн нэгдлүүдийн агууламж 10-р сард.

Тайлбар: УХ-Ууссан хүчилтөрөгч; БХХ5-Биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч

Хэнтий аймгийн гадаргынусны хяналт шинжилгээний дүнгээс үзэхэд Улз голын хувьд 10-р сард аммоний азотын агууламж  Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламжаас 2,9 дахин давсан үзүүлэлттэй байгаа бол бусад гадаргын усны хяналт шинжилгээний цэгүүдэд биогенийн нэгдлүүдийн агууламж Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламжаас давсан үзүүлэлтүүд ажиглагдаагүй байна.

Зураг 3. Улз голын 4-10 сарын аммоний азотын агууламж

Зураг 4. Хэрлэн голын биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн агууламж

2.Чингис хотын хаягдал бохир ус цэвэрлэх байгууламжуудын усны хяналт шинжилгээ

2022 оны 10 дугаар 1-ний өдөр Чингис хотын хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /ЦБ/-ийн хаягдал бохир ус орж байгаа болон цэвэршүүлээд гаргаж байгаа цэгүүдээс нийт 2 сорьц авч хийсэн шинжилгээний дүнг MNS4953:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн буй орчинд нийлүүлж болох хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ /ЗДХ/-тэй харьцуулан Хүснэгт 4-т үзүүллээ.

Хүснэгт 4. Чингис хотын хаягдал бохир ус цэвэрлэх  байгууламжийн биогенийн агууламж

  Тайлбар: Ж/б-Жигнэгдэх бодис; БХХ5-Биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч,  ХХХ-Химийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч

Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа ус 55,56%-ийн цэвэршилттэй байсан бөгөөд Төв ЦБ-ийн хаягдал бохир ус цэвэршүүлэх чадвар 55,56%, цэвэршүүлээд гарч буй хаягдал бохир усны биохимийн  хэрэгцээт хүчил төрөгчийн агууламж 3,6 дахин, химийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн агууламж 1,3дахин их бохирдолтой байна.

Зураг 5. Төв цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэх чадварыг өнгөрсөн сартай харьцуулахад

Дүгнэлт:

Хэрлэн голын усанд 2022 оны 10 дугаар сард хийсэн хяналт-шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилтийн агууламж  хотоос дээш болон хотоос доош хэсэгт 119.3мг/л- 128.3 мг/л -т хэлбэлзэж байна.

Хэрлэн голын ууссан хүчилтөрөгчийн горим Чингис хотоос дээш болон дооших цэгүүдэд Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламжаас даваагүй. Харин Биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгчийн горим Чингис хотоос дээш болон доош цэгүүдэд стандартаас бага зэрэг давсан үзүүлэлттэй байна.

Бусад голуудын хувьд Монгол улсын гадаргын усны стандарт MNS4586:98 дахь хүлцэх агууламжаас давсан үзүүлэлт ажиглаадгүй.

Хаягдал ус цэвэршүүлэх байгууламж  болох Төв цэвэрлэх байгууламж нь 55,56%-тайгаар цэвэршүүлсэн усыг Туул голд тус тус нийлүүлж байна.